Dự trữ khí đốt khổng lồ của Turkmenistan đã thu hút sự quan tâm đáng kể từ các nhà nhập khẩu tiềm năng sau thông báo của Ashgabat vào cuối tháng 7 rằng nước này sẵn sàng triển khai một đường ống dẫn khí đốt qua Caspian và tới châu Âu.

Đáng kể nhất cho đến nay là sự quan tâm của Hungary, nước này vào ngày 20 tháng 8 đã ký một thỏa thuận khung cung cấp khí đốt với Turkmenistan, trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Budapest của Tổng thống Turkmenistan Serdar Berdymukhamedov.

Cũng tại Budapest trong cuộc gặp gỡ nhà lãnh đạo Hungary Viktor Orban còn có Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan - người có mặt để giám sát việc ký kết thỏa thuận cung cấp khí đốt giữa công ty vận chuyển và xuất nhập khẩu khí đốt nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ Botas và công ty điện lực nhà nước MVM của Hungary cho 300 triệu mét khối khí đốt mỗi năm - và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, công ty dầu khí nhà nước SOCAR của ông đã cung cấp cho MVM 1 tỷ mét khối khí đốt Azerbaijan mỗi năm.

Đối với Hungary và EU, ba thỏa thuận này rất có ý nghĩa vì chúng báo hiệu rằng quốc gia Trung Âu này đang chuẩn bị cho một tương lai mà không có nguồn cung khí đốt được đảm bảo từ Nga, quốc gia hiện là nhà cung cấp chính của Hungary và Budapest tiếp tục có quan hệ thân mật.

Tuy nhiên, nguồn cung khí đốt của Nga đến thông qua Ukraine dự kiến ​​sẽ dừng lại vào cuối năm 2024 do Kyiv đã ra tín hiệu không sẵn lòng gia hạn thỏa thuận quá cảnh hiện tại với Moscow - một động thái dễ hiểu khi Nga đang tiến hành xâm lược nước này.

Đối với Turkmenistan, thỏa thuận này là bằng chứng cụ thể nhất cho đến nay cho thấy châu Âu nghiêm túc trong việc nhận khí đốt từ nguồn trữ lượng khổng lồ của Turkmenistan thay cho khí đốt của Nga. Việc nhập khẩu khí đốt này gần như đã dừng lại kể từ khi Nga xâm chiếm Ukraine vào đầu năm ngoái.

Hiện Hungary sẽ nhập khẩu bao nhiêu khí đốt của Turkmenistan, lượng khí đốt này sẽ được phân phối như thế nào và khi nào việc cung cấp sẽ bắt đầu vẫn chưa được nêu rõ.

Do chưa có đường ống nào được triển khai để vận chuyển khí đốt từ Turkmenistan qua Caspian, tuyến đường duy nhất hiện đang mở sẽ là thông qua thỏa thuận trao đổi khí đốt ba bên giữa Turkmenistan, Iran và Azerbaijan lần đầu tiên được thống nhất vào cuối năm 2021 và gần đây đã được mở rộng.

Theo thỏa thuận đó, Turkmenistan vận chuyển khí đốt của riêng mình đến vùng Đông Bắc Iran, sau đó vận chuyển cùng một lượng khí đốt của mình sang Azerbaijan, giúp Baku đáp ứng nhu cầu khí đốt ngày càng tăng của chính mình và các thỏa thuận xuất khẩu khí đốt hiện có, đồng thời giải phóng thêm khối lượng khí đốt của Azerbaijan từ nay về sau quá cảnh sang Châu Âu.

Mặc dù cồng kềnh, nhưng thỏa thuận trao đổi khí đốt ba bên đã hoạt động thành công kể từ tháng 1 năm ngoái và gần đây đã được mở rộng từ 4,5 triệu m3/ngày lên 8 triệu m3/ngày với kế hoạch mở rộng hơn nữa lên 10 triệu m3/ngày.

Khí đốt do Turkmenistan bán có thể được vận chuyển từ Azerbaijan bằng cách sử dụng công suất dự phòng trong ba đường ống tạo nên Hành lang Khí đốt phía Nam mà hiện đang vận chuyển khí đốt của Azerbaijan đến Georgia, Thổ Nhĩ Kỳ và tới Châu Âu.

Vào tháng 7 năm ngoái, Azerbaijan đã ký một biên bản ghi nhớ với Liên minh châu Âu, theo đó nước này cam kết tăng gấp đôi khối lượng khí đốt xuất khẩu sang châu Âu lên “ít nhất 20 tỷ m3/năm” vào năm 2007.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu đến lúc đó Azerbaijan có thể tăng gấp đôi sản lượng khí đốt của mình hay không, với thỏa thuận trao đổi Turkmenistan-Iran hiện là nguồn khí đốt có khả năng nhất để lấp vào bất kỳ khoảng trống nào.

Iran cũng được coi là một đường dẫn đến một thị trường ‘đói’ khí đốt khác quan tâm đến việc nhập khẩu khí đốt của Turkmenistan, đó là Iraq.

Quốc gia Trung Đông giàu dầu mỏ này cũng có trữ lượng khí đốt lớn nhưng tình trạng bất ổn chính trị kéo dài hàng thập kỷ và chi phí khai thác các mỏ cao cho đến nay đã ngăn cản khoản đầu tư cần thiết để đưa được khí đốt ra thị trường.

Baghdad đã nhập khẩu khí đốt từ Iran trong nhiều năm qua để sản xuất điện, nhưng việc duy trì nguồn cung ổn định gặp khó khăn do những rào cản trong việc chuyển khoản thanh toán bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Cộng hòa Hồi giáo này, cũng như các vấn đề thường thấy của Iran trong việc đáp ứng nhu cầu trong nước.

Một thỏa thuận sơ bộ giữa Baghdad và Ashgabat được ký vào ngày 24 tháng 8 dự kiến ​​sẽ được thực hiện vào cuối năm nay với một thỏa thuận chính thức nêu chi tiết về khối lượng và chi tiết vận chuyển, dự kiến ​​sẽ liên quan đến một số hình thức thỏa thuận trao đổi hàng hóa nhằm tránh sự cần thiết phải chuyển tiền tới Teheran.

Thổ Nhĩ Kỳ và Azerbaijan là chìa khóa trong việc đưa khí đốt Turkmenistan ra thị trường

Các thỏa thuận trao đổi vận chuyển khí đốt qua Iran là khả thi đối với khối lượng khí đốt nhỏ dự kiến ​​sẽ có trong các thỏa thuận với Hungary và Iraq.

Nhưng với trữ lượng khí đốt ước tính từ 10 đến 14 nghìn tỷ mét khối, mối quan tâm chính ở Turkmenistan vẫn là tiềm năng thay thế nguồn khí đốt của Nga vốn gần như đã ngừng chảy sang châu Âu kể từ khi Nga xâm chiếm Ukraine.

Bất kỳ hoạt động vận chuyển khí đốt quan trọng nào từ Turkmenistan cũng sẽ yêu cầu phát triển cơ sở hạ tầng đường ống hoàn toàn mới băng qua Biển Caspi và chạy qua Azerbaijan, Georgia, Thổ Nhĩ Kỳ và Balkan để kết nối với mạng lưới đường ống Trung Âu hiện có, hiện không có khí đốt của Nga, với công suất dự phòng cần thiết.

Azerbaijan đã bày tỏ sự quan tâm đến việc triển khai một tuyến đường vận chuyển như vậy nhưng cảnh báo rằng nước này không sẵn sàng chịu bất kỳ chi phí nào.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng thường xuyên bày tỏ sự quan tâm đến việc vận chuyển khí đốt của Turkmenistan sang châu Âu.

Vào tháng 5, Ankara đã cấp giấy phép nhập khẩu mới có thời hạn 10 năm cho công ty nhập khẩu khí đốt nhà nước Botas, để nhập khẩu lên tới 16 tỷ m3 khí đốt/năm của Turkmenistan theo một hợp đồng được ký vào cuối những năm 1990, nhưng chưa bao giờ được thực hiện do thiếu một đường ống.

Liệu việc triển khai một đường ống như vậy có tiến gần hơn hay không là chủ đề được nhiều người quan tâm ở châu Âu.

Chắc chắn, sự hiện diện của Tổng thống Turkmenistan Serdar Berdymukhamedov, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, tất cả đều có mặt tại Budapest cùng lúc đã tạo cơ hội cho các cuộc đàm phán cấp cao.

Một cơ hội được tổng thống Hungary Viktor Orban ghi nhận, người đề cập đến những vị khách của mình, đã đăng trên X (trước đây là Twitter), "Đó là điều mà tôi gọi là sự kết nối."

Nguồn tin: Eurasianet.org

© Bản tiếng Việt của xangdau.net