Má»™t tháng sau khi Tổng thống Ai Cập - Hosni Mubarak ra Ä‘i cùng vá»›i làn sóng biểu tình Ä‘ang làm lung lay ghế của nhiều nhà lãnh đạo khác ở Bắc Phi và Trung Đông, giá dầu leo từ dÆ°á»›i 90 USD lên trên 103 USD/thùng. Có thể quá sá»›m để dá»± báo giá dầu sẽ tăng đến mức nào và nền kinh tế thế giá»›i sẽ bị ảnh hưởng thế nào? Chỉ hy vọng, vì lợi ích của nền kinh tế toàn cầu, những lo ngại nhÆ° hiện nay sẽ không xảy ra.

220 USD 1 thùng dầu

Người ta cảnh báo rằng, giá dầu Ä‘ã ở trên mức 100USD/thùng, thế nhÆ°ng vẫn cần chuẩn bị tâm lý để Ä‘ón nhận những biến Ä‘á»™ng mạnh hÆ¡n, thậm chí chấn Ä‘á»™ng nếu hoạt Ä‘á»™ng sản xuất tại Arabia Saudi hay má»™t nÆ¡i nào khác bị ngÆ°ng lại. David Rosenberg - Kinh tế gia trưởng của Gluskin Sheff + Associates tính toán rằng, nếu tình trạng bất ổn tại Libya có thể khiến giá dầu tăng thêm 10USD/thùng thì má»™t cuá»™c nổi dậy tại quốc gia Ä‘ang nắm giữ 20% lượng dầu mỏ thế giá»›i - Arabia Saudi có thể Ä‘Æ°a giá dầu lên trên 200 USD/thùng.

Chẳng có gì ngạc nhiên bởi khu vá»±c này Ä‘ang cung cấp 35% sản lượng dầu mỏ của thế giá»›i. Bất ổn Ä‘ã khiến nhà đầu tÆ° trên thị trường dầu hoảng sợ. Kênh Ä‘ào Suez bên bờ vá»±c bị Ä‘óng cá»­a... Tuy nhiên, thá»±c tế cho thấy giá dầu tăng hiện nay chÆ°a phải là hậu quả trá»±c tiếp của gián Ä‘oạn nguồn cung, mà chủ yếu là do Ä‘á»™ng thái dá»± phòng của thị trường. Nên người ta lo ngại về má»™t cú sốc nguồn cung giống nhÆ° khi xảy ra cuá»™c cách mạng Hồi giáo ở Iran năm 1979 hay cuá»™c chiến tranh Iraq sau này.

Nếu Libya ngừng sản xuất, thị trường chỉ có thể trông chờ vào sá»± cố gắng của Arabia Saudi. Tuy OPEC tuyên bố vẫn còn dÆ° 6 triệu thùng/ngày, nhÆ°ng các nhà phân tích cho rằng con số này chỉ là 4-5 triệu thùng/ngày, trong Ä‘ó Arabia Saudi nắm 3-3,5 triệu thùng. Con số dÆ° thừa này có thể bù vào phần khuyết của Libya nhÆ°ng sẽ đẩy nhanh thời Ä‘iểm nhu cầu dầu của thế giá»›i vượt quá khả năng cung ứng của OPEC. Các chuyên gia của Nomura Æ°á»›c tính, chỉ cần má»™t thành viên OPEC khác chậm trá»… trong sản xuất là đủ để giá dầu nhảy lên 220 USD/thùng.

Vậy hậu quả sẽ ra sao khi hoạt Ä‘á»™ng khai thác và xuất khẩu dầu mỏ ở Trung Đông và Bắc Phi Ä‘ình trệ, đặc biệt là nguồn cung Arabia Saudi?

Chuyện nhỏ và không nhỏ

Sá»± sụp đổ của chính quyền Mubarak không phải là chuyện hy hữu, nhÆ°ng các cuá»™c nổi loạn ngày má»™t lan rá»™ng khiến bất ổn không còn nằm gọn trong phạm vi má»™t quốc gia hay má»™t khu vá»±c. Vá»›i các sá»± kiện thế giá»›i, những gì xảy ra tại Libya chỉ là má»™t vấn đề. NhÆ°ng đối vá»›i người tiêu dùng khắp thế giá»›i, giá dầu là mối quan ngại lá»›n.

Nền kinh tế thế giá»›i tiếp tục Ä‘Æ°a ra những số liệu tiêu cá»±c. Chỉ số chứng khoán Ä‘ã giảm Ä‘iểm ở khắp các sàn trên thế giá»›i. Tình hình càng trở nên khó khăn khi thế giá»›i Ä‘ang trong cÆ¡n lốc tăng giá kép cả dầu mỏ và lÆ°Æ¡ng thá»±c. Càng Ä‘áng lo ngại hÆ¡n khi các chính phủ đều buá»™c phải tìm cách giảm lãi suất để cứu nền kinh tế. Nay, giá dầu Ä‘ã ở mức cao nhất kể từ 9/2008 khiến giá cả mọi loại hàng hóa tăng kéo theo mối Ä‘e dọa lạm phát. Thu nhập của các há»™ gia Ä‘ình trên khắp thế giá»›i đều không đủ để có thể theo kịp Ä‘à tăng giá năng lượng và lÆ°Æ¡ng thá»±c thá»±c phẩm, sẽ có thêm nhiều người rÆ¡i vào tình trạng nghèo khó vì giá thá»±c phẩm tăng cao hÆ¡n trong năm tá»›i.

Mohamed El-Erian - TGĐ Ä‘iều hành của Công ty quản lý đầu tÆ° Thái Bình DÆ°Æ¡ng (PIMCO) nhận xét: "TrÆ°á»›c mắt, những diá»…n biến tại Trung Đông sẽ khiến kinh tế toàn cầu bị Ä‘ình đốn do 3 yếu tố. Thứ nhất, giá dầu cao hÆ¡n sẽ làm tăng chi phí sản xuất và có thể biến thành má»™t loại thuế đối vá»›i người tiêu dùng. Thứ hai, việc tăng cường tích trữ hàng hóa để phòng ngừa trên toàn thế giá»›i sẽ làm tăng sức ép đối vá»›i hàng hóa, làm trầm trọng thêm sá»± mất cân bằng cung-cầu và tình trạng bÆ¡m nhiều tiền mặt. Thứ ba, Trung Đông và Bắc Phi sẽ trở thành má»™t thị trường nhỏ hÆ¡n đối vá»›i hàng xuất khẩu của các nÆ°á»›c khác".

Trong cái má»› há»—n Ä‘á»™n ấy, thì má»™t Ä‘iều khá rõ ràng rằng, các sá»± kiện đều có cách diá»…n giải riêng. Tỉ lệ thất nghiệp cao cùng vá»›i việc giá cả leo thang châm ngòi cho những bất mãn ở Trung Đông. Và những biến Ä‘á»™ng Ä‘ó tác Ä‘á»™ng ngược lại ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa. Điều Ä‘ó khiến cho cuá»™c sống của người dân các nÆ°á»›c khác càng trở nên khó khăn hÆ¡n, và tạo ra giai Ä‘oạn biến Ä‘á»™ng căng thẳng hÆ¡n.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia của IMF, Deutsche AG và Merill Lynch, việc giá dầu tăng từ 5 đến 10 USD sẽ làm phiền lòng người tiêu dùng, chứ chÆ°a đủ để khiến nền kinh tế suy thoái. Kinh tế thế giá»›i vẫn có thể đứng vững trÆ°á»›c sá»± nhảy vọt của giá dầu miá»…n là việc tăng giá này chỉ kéo dài trong thời gian ngắn. "Theo nguyên tắc cÅ©, giá dầu cứ tăng 10 USD sẽ khiến tăng trưởng toàn cầu giảm 0,5%, nhÆ°ng nếu Ä‘iều này cứ kéo dài thì thế giá»›i sẽ chìm sâu trong suy thoái," Ä‘ó là ý kiến của Jessop - Kinh tế gia trưởng của Capital Economics. Vấn đề ở Ä‘ây là, mặc dù giá dầu cao, nhÆ°ng nền kinh tế toàn cầu hiện Ä‘ang có dẫu hiệu phục hồi tốt. Vì vậy, Ä‘iều này không phải là má»™t vấn đề lá»›n.

Theo phân tích của BoA Merrill Lynch, sá»± hồi phục của nền kinh tế thế giá»›i sẽ chỉ bị Ä‘e dọa nếu giá dầu leo lên mức trung bình là 115 USD/thùng trong năm nay và 130 USD/thùng cho năm sau.

Nguồn: Thế giới & Việt Nam