Việc cho phép doanh nghiệp (DN) xăng dầu được tá»± quyết giá trong phạm vi 3% của dá»± thảo nghị định xăng dầu má»›i Ä‘ây được các chuyên gia ví von là “DN cÆ°á»i nụ, còn ngÆ°á»i tiêu dùng thì khóc mếu...”.
Ná»›i quyá»n cho doanh nghiệp
NhÆ° NTNN số 150/2014 Ä‘ã thông tin, Dá»± thảo má»›i nhất của nghị định thay thế Nghị định 84 vá» cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu vừa được Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng trình Thủ tÆ°á»›ng. Theo Ä‘ó, các DN xăng dầu sẽ được "ná»›i" thêm quyá»n tăng giá trong phạm vi 3%, khi các yếu tố đầu vào cấu thành giá cÆ¡ sở biến đổi tăng 3% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành (dá»± thảo trÆ°á»›c Ä‘ó là 2%). TrÆ°á»›c Ä‘ó, Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam cÅ©ng Ä‘ã Ä‘á» xuất cho các DN kinh doanh xăng dầu được tá»± quyết định Ä‘iá»u chỉnh giá khi yếu tố cấu thành giá biến Ä‘á»™ng ở mức 3%. Theo ông Phan Thế Ruệ- Chủ tịch Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam, trÆ°á»ng hợp giá cÆ¡ sở tăng 3-7%, DN được tăng 3% cá»™ng thêm 60% mức tăng giá trên 3-7%, 40% còn lại sá» dụng Quỹ Bình ổn. TrÆ°á»ng hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm giá cÆ¡ sở trăng trên 7% thì Nhà nÆ°á»›c sá» dụng các biện pháp bình ổn thông qua Quỹ Bình ổn và thuế.
Cho rằng biên Ä‘á»™ Ä‘iá»u chỉnh ở mức 3% là hợp lý, tại cuá»™c há»p vá»›i Hiệp há»™i Xăng dầu má»›i Ä‘ây, ông Nguyá»…n Thế DÅ©ng - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV ThÆ°Æ¡ng mại Dầu khí Äồng Tháp (Petimex) cÅ©ng cho rằng, má»—i lần có biến Ä‘á»™ng, giá chỉ tăng trong khoảng 3%, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng tăng 400- 600 đồng/lít sẽ tránh được tình trạng đầu cÆ¡, găm hàng và ngÆ°á»i dân cÅ©ng sẽ dá»… chấp nháºn hÆ¡n.
Nhà nÆ°á»›c khó “cầm cÆ°Æ¡ng”
Chuyên gia kinh tế Phạm Tất Thắng nháºn định dá»± thảo má»›i này Ä‘ã Ä‘i “Ä‘úng hÆ°á»›ng” của DN và việc ngÆ°á»i dân lo ngại giá xăng dầu sẽ tăng mạnh, liên tục là có cÆ¡ sở. Bởi theo ông Thắng, ở 2 nấc đầu (3% và 7%), các DN xăng dầu sẽ chỉ cần kê khai giá tá»›i cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c có thẩm quyá»n trÆ°á»›c vài ngày. Ở nấc thứ 3, khi diá»…n biến giá xăng dầu tăng cao quá 7%, DN cần phải báo cáo lên bá»™ quản lý trong 5 ngày để xem xét. Nếu quá thá»i hạn này, bá»™ không có hồi âm, DN cÅ©ng có thể được phép tá»± tăng giá. “Không có gì để quản việc tăng giá của DN và cÅ©ng chả có “cÆ°Æ¡ng” nào kìm được sá»± tăng giá của DN”-ông Thắng phân tích.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cÅ©ng cho rằng, từ đầu năm đến nay, giá xăng dầu Ä‘ã hÆ¡n 10 lần Ä‘iá»u chỉnh vá»›i các mức tăng trên dÆ°á»›i 300 đồng/lít mà ngÆ°á»i dân Ä‘ã “hết hÆ¡i”. Nếu nghị định được ban hành Ä‘úng nhÆ° dá»± thảo thì việc giá xăng dầu tăng liên tục vá»›i mức gấp Ä‘ôi hiện nay sẽ khiến ngÆ°á»i tiêu dùng không thể chịu Ä‘á»±ng nổi. “Tôi không biết dá»± thảo má»›i bằng cách nào để kiểm soát được tần suất tăng giá của DN xăng dầu?!”- bà Lan lo lắng. Bà Lan cho rằng, dù dá»± thảo quy định, khoảng cách tối thiểu giữa 2 lần tăng giá là 15 ngày thì 1 tháng DN vẫn có thể tăng giá xăng dầu 2 lần, tối thiểu là 500-600 đồng/lít và không loại trừ mức tăng còn cao hÆ¡n theo sá»± ná»›i rá»™ng tối Ä‘a của dá»± thảo nghị định này cho phép.
Chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh cÅ©ng không đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm của nhà soạn thảo nghị định này khi cho rằng, quyá»n của DN được ná»›i rá»™ng hÆ¡n là để tăng tính cạnh tranh cao và vá»›i mức này, má»—i lần tăng giá xăng dầu sẽ chỉ vào khoảng 500 đồng/lít, vẫn đảm bảo co hẹp lại so vá»›i quyá»n tăng 7% nhÆ° quy định trong Nghị định 84 hiện nay. Ông Doanh nói thẳng: “Thị trÆ°á»ng xăng dầu chÆ°a hình thành cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a nên việc ná»›i rá»™ng quyá»n cho DN xăng dầu ắt sẽ khiến giá xăng dầu “nhảy” loạn xạ, ngÆ°á»i dân, DN không có quyá»n lá»±a chá»n giá khi mua xăng và quyá»n lợi của ngÆ°á»i dân sẽ chỉ ở trong tay má»™t vài DN xăng dầu lá»›n nhÆ° hiện nay?!”.
Äể “dá»n Ä‘Æ°á»ng” cho việc Ä‘Æ°a nghị định xăng dầu vào cuá»™c sống, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cÅ©ng Ä‘ã cho hoạt Ä‘á»™ng trang thông tin minh bạch giá xăng dầu (http://minhbach.vecita.gov.vn). Theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, chuyên trang có chức năng cung cấp đầy đủ, kịp thá»i tá»›i ngÆ°á»i dân, DN các văn bản liên quan đến việc Ä‘iá»u hành giá. Chuyên trang này sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin, số liệu liên quan đến giá Ä‘iện, giá xăng dầu nhÆ° giá bán lẻ, giá cÆ¡ sở, giá thế giá»›i, các yếu tố, chi phí hình thành giá. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn cho rằng, ngÆ°á»i dân khó có thể giám sát việc tăng giá của DN nếu chỉ dá»±a trên các thông tin được công bố này, vì ngÆ°á»i dân không thể biết, giá xăng dầu thá»±c sá»± được hình thành nhÆ° thế nào? ChÆ°a kể, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cÅ©ng cho rằng nếu vẫn còn tình trạng Ä‘á»™c quyá»n và chi phối thị trÆ°á»ng nhÆ° hiện nay thì không thể cải cách giá xăng dầu được. “Sẽ không có giá thị trÆ°á»ng nếu nhÆ° không có cÆ¡ cấu thị trÆ°á»ng cho ngành xăng dầu” - bà Lan nhấn mạnh.
Chuyên gia kinh tế VÅ© Äình Ánh bày tá», vá»›i năng lá»±c hạn chế trong việc kiểm soát nguyên tắc tính giá xăng dầu của DN nhÆ° hiện nay, nếu Nhà nÆ°á»›c tiếp tục để cho há» tá»± định giá dù biên Ä‘á»™ hẹp cÅ©ng sẽ rất nguy hại. DN xăng dầu Ä‘ang thống lÄ©nh thị trÆ°á»ng sẽ làm má»i cách để tính giá có lợi cho DN mà Nhà nÆ°á»›c rất khó "cầm cÆ°Æ¡ng", còn ngÆ°á»i tiêu dùng luôn phải chịu thiệt.
Nguồn tin: Danviet
