Quốc gia bắc Phi Ghana Ä‘ang bắt đầu bÆ¡m dầu lần đầu, khởi Ä‘á»™ng má»™t ngành công nghiệp sinh lời má»›i vá»›i hy vọng mang lại 1 tỉ USD hàng năm cho vùng đất mà rất nhiều người sinh sống vá»›i mức thu nhập dÆ°á»›i 2 USD/ngày.

Hình minh họa. Nguồn ảnh: internet

NhÆ°ng, những lời chỉ trích Ä‘ã làm nóng đất nÆ°á»›c có nền dân chủ và ổn định tốt nhất châu lục này, khiến cho việc thông qua dá»± luật bị ngÆ°ng trệ nhằm tránh má»™t thứ mà châu Phi vẫn gọi là "lời nguyền tài nguyên". Tại những nÆ¡i nhÆ° Congo và Nigeria, dầu lá»­a hoặc khoáng sản Ä‘ã làm cho các xung Ä‘á»™t dâng cao thay vì thúc đẩy phát triển đất nÆ°á»›c.

Nhà khai thác Tullow Oil PLC - có trụ sở tại Anh - Ä‘ang dẫn đầu má»™t nhóm đại gia dầu lá»­a khác sẽ bắt đầu sản xuất 55.000 thùng/ngày từ 14/12/2010, tại mỏ Jubilee. Mỏ này được phát hiện cách Ä‘ây 3 năm và có trữ lượng Æ°á»›c chừng 1.8 tỉ thùng dầu.

Khi các giếng dầu má»›i tiếp tục được xây dá»±ng trong 6 tháng tá»›i, sản lượng hàng ngày được kỳ vọng sẽ tăng lên khoảng 120.000 thùng - xấp xỉ 10% khối lượng bÆ¡m dầu của Nigeria - má»™t trong những nhà sản xuất dầu lá»›n nhất của châu lục này.

Các con số tính toán có vẻ nhÆ° Ä‘ang tăng lên. Vào tháng Chín vừa qua, Tullow khẳng định rằng còn có má»™t mỏ dầu ngoài khÆ¡i lá»›n thứ hai nữa, có tên gọi Owo, vá»›i trữ lượng lên tá»›i 550 triệu thùng dÆ°á»›i vùng biển của Vịnh Guinea.

"Việc tiến hành sản xuất dầu mang lại má»™t cÆ¡ há»™i quan trọng... nhÆ°ng má»™t sá»± khởi đầu quá mạnh mẽ thường Ä‘òi hỏi má»™t sá»± quản lý thật tốt của chính quyền và kế hoạch phát triển hiệu quả" - Ian Gary - má»™t nhà quản lý chính sách của quỹ Oxfam America - bình luận.

"Được coi là "má»™t Ä‘iểm nóng về dầu", thách thức đối vá»›i Ghana chính là làm sao quản lý ngành công nghiệp này vá»›i các chính sách và hoạt Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n minh bạch và Ä‘áng tin cậy, do Ä‘ó, người dân Ghana có thể thá»±c sá»± hưởng lợi về lâu dài".

HÆ¡n ba năm sau khi phát hiện ra dầu lá»­a, Gary cho biết hiện giờ Ghana vẫn chÆ°a hề có luật quản lý lợi nhuận từ dầu lá»­a được Ä‘Æ°a vào thá»±c tiá»…n, và cÅ©ng chÆ°a hề có má»™t bá»™ máy giám sát Ä‘á»™c lập thiết lập cho lÄ©nh vá»±c này.

Quốc há»™i Ghana vẫn Ä‘ang tranh cãi về luật thu nhập dầu lá»­a, nhÆ°ng các Ä‘iều khoản quan trọng - bao gồm tránh việc sá»­ dụng thu nhập từ dầu nhÆ° là khoản thế chấp cho vay - Ä‘ã bị loại bỏ.

Tuần qua, các nhà lập pháp Ä‘ã thông qua má»™t bá»™ luật cho phép 70% thu nhập từ dầu lá»­a được sá»­ dụng cho những khoản vay nhÆ° vậy. Tại Nigeria, Angola và Cá»™ng hòa Congo, các khoản vay này Ä‘ã dẫn họ "chìm ngập và các khoản nợ do việc vay nợ được há»— trợ từ nguồn dầu không ổn định" - Oxfarm cho biết trong má»™t thông báo.

Các mỏ dầu trời cho này của Ghana sẽ không phải là yếu tố "thay đổi cuá»™c chÆ¡i". Đất nÆ°á»›c này thu về hàng triệu USD hàng năm từ cocoa và các mỏ vàng, còn dầu lá»­a được cho là sẽ mang lại cho Ghana khoảng 6% tổng thu nhập quốc dân vào năm 2011 - Bá»™ trưởng Tài chính Kwabena Duffuor cho biết.

Tuy nhiên, tiền lại là vấn đề cá»±c kỳ quan trọng. Gần 23 triệu người dân Ghana Ä‘ang phải sống rất chật vật.

Năm 2009, châu Phi Ä‘ã sản xuất 13% sản lượng dầu mỏ cho thế giá»›i, "nhÆ°ng Ä‘iều này vẫn chÆ°a chuyển biến thành những lợi ích hữu hình đối vá»›i người nghèo tại châu Phi" - Oxfarm cho biết. "Trên thá»±c tế, các quốc gia có nguồn tài nguyên dồi dào tại châu Phi lại có tỉ lệ tăng trưởng thấp hÆ¡n so vá»›i các quốc gia có nguồn tài nguyên khan hiếm".

Ngay tại Nigeria - quốc gia sản xuất khoảng 2.2 triệu thùng dầu má»—i ngày, dầu mỏ Ä‘ã khiến cho đất nÆ°á»›c chìm trong xung Ä‘á»™t và bắt cóc trong hàng năm trời, cùng vá»›i các nhóm vÅ© trang tiến hành các cuá»™c tấn công thường xuyên nhằm gây bất ổn cho ngành công nghiệp. Các phiến quân tuyên bố họ chiến đấu nhân danh những người dân cùng khổ, không được hưởng lợi gì từ những giọt dầu của đất nÆ°á»›c họ.

Kim cÆ°Æ¡ng, vàng, đồng đỏ và khoáng sản Ä‘ã thổi bùng lên các xung Ä‘á»™t tÆ°Æ¡ng tá»±, cÅ©ng nhÆ° các cuá»™c chiến tranh trên khắp đất châu Phi, từ Congo cho tá»›i Angola, Sierra Leone. Ngược lại, Ghana lại được coi là má»™t "cá»™t mốc" cho sá»± ổn định trong má»™t khu vá»±c thường xuyên há»—n loạn.

Nhóm cố vấn của Anh là Chatham House Ä‘ã bày tỏ những lo ngại tÆ°Æ¡ng tá»± về việc thiếu các quy định để bảo đảm việc quản lý hàng tỉ USD lợi nhuận từ dầu của Ghana. Nhà nghiên cứu Alex Vines cÅ©ng lo ngại về việc thiếu má»™t bá»™ máy Ä‘iều chỉnh Ä‘á»™c lập.

TrÆ°á»›c mắt, trách nhiệm Ä‘ó có thể sẽ rÆ¡i vào công ty dầu nhà nÆ°á»›c hoặc bá»™ trưởng dầu lá»­a. Má»™t tình huống mà trong Ä‘ó, "người khai thác cÅ©ng kiêm vai trò của người Ä‘iều chỉnh ... thá»±c sá»± không phải là má»™t viá»…n cảnh tốt đẹp gì về lâu về dài" - Vines nói, chẳng bao giờ là quá muá»™n để giải quyết những vấn đề trÆ°á»›c mắt nhÆ° thế này.

Oxfarm cho biết, Ä‘ã có má»™t vài tín hiệu khả quan. Chẳng hạn, Tổng thống Ghana John Atta Mills Ä‘ã hứa công bố mọi hợp đồng dầu lá»­a mặc dù họ vẫn chÆ°a thể công bố vá»›i toàn bá»™ công chúng.

Ông Mills Ä‘ã đảm bảo vá»›i đất nÆ°á»›c là, lợi nhuận thu về từ dầu sẽ được quản lý thích Ä‘áng, và chính phủ cho biết má»™t bá»™ luật về dầu sẽ được thông qua.

Tại mỏ dầu Jubilee, Tullow Oil có 34.7% cổ phần, các đối tác khác bao gồm Anadarko Petroleum Corp, (23.49%), Kosmos Energy (23.49 %, The Ghana National Petroleum Company (13.75 %), Sabre Oil and Gas (2.81 %), và E.O. Group (1.75 %).

Nguồn: Yahoo/AP