Căng thẳng giữa phÆ°Æ¡ng Tây và Iran xung quanh chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của nÆ°á»›c này leo thang kể từ cuối năm ngoái sẽ tác Ä‘á»™ng đến thị trường dầu mỏ thế giá»›i. Đây là vấn đề được dÆ° luận quan tâm.

Hãy hình dung lại các bÆ°á»›c leo thang căng thẳng trong quan hệ Iran-phÆ°Æ¡ng Tây: Các nhà lãnh đạo EU nhất trí về má»™t lệnh cấm vận dầu của Iran; Mỹ Ä‘ã áp đặt trừng phạt các ngân hàng trung Æ°Æ¡ng của Iran. Đối lại, Iran Ä‘e dọa Ä‘óng cá»­a eo biển Hormuz. Má»›i Ä‘ây nhất, Iran Ä‘ã Ä‘e dọa cắt nguồn cung cấp dầu đến 6 nÆ°á»›c châu Âu và tuyên bố Ä‘ã ngừng bán dầu cho Pháp và Anh.

Vậy thị trường dầu mỏ toàn cầu sẽ phản ứng thế nào vá»›i cuá»™c xung Ä‘á»™t này?

Bá»™ phận thông tin kinh tế EIU thuá»™c Tạp chí The Ecomnomist (Anh) ngày 21/2 Ä‘Æ°a ra nhận định về hÆ°á»›ng Ä‘i của thị trường dầu mỏ toàn cầu theo 2 kịch bản.

Kịch bản nằm trong dá»± báo trọng tâm của EIU là các lệnh cấm vận của EU có hiệu lá»±c và được thá»±c hiện từ 1/7 theo thỏa thuận Ä‘ã thông qua. Điều này đồng nghÄ©a vá»›i việc sẽ có khoảng 450.000 thùng/ngày từ Iran không thể xuất sang châu Âu, buá»™c Iran tìm kiếm các thị trường khác. Thị trường EU chiếm 18% lượng dầu xuất khẩu của Iran (tính từ tháng 1-6/2011), và các thị trường quan trọng nhất của Iran nằm tại châu Á.

Khi Ä‘ó, dòng dầu mỏ xuất khẩu của Iran sẽ chảy về hÆ°á»›ng Đông nhiều hÆ¡n, có thể vá»›i giá rẻ hÆ¡n và sản lượng của Iran sẽ giảm 300.000 thùng/ngày trong năm 2012 và 400.000-500.000 thùng/ngày trong năm 2013.

Trong khi Ä‘ó, Saudi Arabia được cho là sẽ thay thế Iran cung ứng nguồn dầu sang các nhà máy lọc dầu tại châu Âu.

Giữa tháng 1/2012, Bá»™ trưởng Dầu mỏ Saudi Arabia tuyên bố rằng nÆ°á»›c này sẽ có đủ khả năng lấp chá»— trống của Iran tại châu Âu. Tất nhiên, nói dá»… hÆ¡n làm. Sẵn sàng gánh nhiệm vụ này không phải là không có khó khăn đối vá»›i Saudi. Saudi Arabia sẽ không dá»… dàng phán Ä‘oán lá»— hổng nguồn cung lá»›n mức nào. Nếu nÆ°á»›c này đổ quá nhiều dầu vào thị trường má»™t cách Ä‘á»™t ngá»™t, giá dầu sẽ giảm, đặc biệt là trong khi Iran cÅ©ng Ä‘ang phải bán dầu giá rẻ hÆ¡n tá»›i các thị trường thay thế.

Giá cả Ä‘i xuống sẽ tác Ä‘á»™ng không chỉ xuất khẩu của Saudi mà còn cả các nÆ°á»›c OPEC.

Kịch bản thứ 2 là Iran Ä‘óng cá»­a eo biển Hormuz hoặc phÆ°Æ¡ng Tây ném bom các cÆ¡ sở dầu mỏ của Iran (tất nhiên khả năng này khó có thể xảy ra), thì tình hình sẽ còn phức tạp hÆ¡n rất nhiều.

Chặn eo biển Hormuz sẽ khiến 15 triệu thùng dầu má»—i ngày không thể tá»›i tay người mua, chủ yếu ở châu Á-Thái Bình DÆ°Æ¡ng.

Còn nếu phÆ°Æ¡ng Tây ném bom các cÆ¡ sở dầu mỏ của Iran, Saudi Arabia chắc chắn sẽ được đề nghị tăng nguồn cung, nhÆ°ng nÆ°á»›c này cÅ©ng không thể bÆ¡m toàn bá»™ lượng dầu thêm của mình ra thị trường vì lo ngại còn có những gián Ä‘oạn về sau.

NhÆ° vậy, năng lá»±c dá»± trữ toàn cầu sẽ không đủ để bù đắp cho sá»± thiếu hụt từ Iran. CÆ¡ quan Năng lượng quốc tế (IEA) vì thế có thể sẽ chịu áp lá»±c phải bÆ¡m lượng dầu dá»± trữ chiến lược ra thị trường.

Mặc dù vậy, EIU cho rằng các viá»…n cảnh “tai họa” trên, trong bất kỳ trường hợp nào, rất khó có thể xảy ra.

Việc Iran Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng Ä‘óng cá»­a eo biển Hormuz đồng nghÄ©a vá»›i việc chặn con đường sống thiết yếu của nền kinh tế của chính mình. Còn các cường quốc phÆ°Æ¡ng Tây, vốn Ä‘ang phải vật lá»™n vá»›i những há»—n loạn kinh tế, cÅ©ng hết sẽ sức miá»…n cưỡng trong việc ném bom Iran.

Cả hai bên đều có những Ä‘á»™ng lá»±c trong việc tránh má»™t cuá»™c xung Ä‘á»™t lá»›n.

Nguồn tin: Chinhphu.vn