Trump nhấn mạnh sự phụ thuộc của NATO vào dầu Nga

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng các nước NATO nên ngừng mua dầu của Nga nếu họ muốn Washington thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với Moscow - nhưng việc đạt được điều này có thể tốn thời gian và đầy thách thức.

Hiện chỉ có ba quốc gia NATO nhập khẩu dầu thô của Nga: Hungary, Slovakia và Thổ Nhĩ Kỳ. Trong số đó, Thổ Nhĩ Kỳ là nước nhập khẩu dầu thô lớn nhất.

"Theo dữ liệu của chúng tôi, Thổ Nhĩ Kỳ là nước nhập khẩu dầu thô lớn thứ ba của Nga trên toàn cầu", Petras Kanitas, một nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) có trụ sở tại Vilnius, phát biểu với RFE/RL vào ngày 15 tháng 9.

"Thổ Nhĩ Kỳ mua dầu của Nga chủ yếu vì giá dầu được giảm mạnh", ông nói thêm. "Họ cũng được hưởng lợi từ việc lọc dầu thô của Nga và bán các sản phẩm nhiên liệu lại cho châu Âu."

Ông Trump đã nhiều lần đề cập đến việc áp thuế quan thứ cấp đối với các quốc gia nhập khẩu dầu của Nga và đã công bố điều này đối với Ấn Độ. Trong một bài đăng trên Truth Social ngày 13 tháng 9, ông kêu gọi "tất cả các quốc gia NATO" ngừng nhập khẩu dầu như vậy.

"Cho đến nay, các lời đe dọa của Trump chủ yếu nhắm vào Ấn Độ và, ở một mức độ nào đó, cả Trung Quốc. Thổ Nhĩ Kỳ chưa bao giờ nằm trong số đó. Vì vậy, đây là một diễn biến mới thú vị", Benjamin Hilgenstock, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện KSE có trụ sở tại Kyiv, một tổ chức nghiên cứu, bình luận.

Ý tưởng là tấn công nền kinh tế Nga bằng cách cắt đứt một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của nước này, buộc Điện Kremlin phải đàm phán nghiêm túc về việc chấm dứt cuộc chiến tranh toàn diện mà họ đã phát động chống lại Ukraine vào năm 2022.

Hilgenstock, đồng thời là Nghiên cứu viên Liên kết tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức, cho biết việc mất đi lượng xuất khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là một vấn đề lớn đối với Moscow.

"Điều đó có thể đồng nghĩa với việc họ phải giảm giá cao hơn cho những người mua khác để chuyển hướng khối lượng này", ông nói với RFE/RL.

Nhưng nhu cầu dầu mỏ của Thổ Nhĩ Kỳ dựa trên các thế lực kinh tế hùng mạnh mà Ankara sẽ không dễ dàng bỏ qua. Một số nhà máy lọc dầu của họ nhập khẩu 90% dầu thô từ Nga; việc chuyển đổi này không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Không giống như Ấn Độ và Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một nước nhập khẩu lớn các sản phẩm dầu tinh chế của Nga.

"Tất nhiên, đối với Thổ Nhĩ Kỳ, việc chấm dứt nhập khẩu sẽ là một thách thức, cũng như đối với Hungary và Cộng hòa Slovakia, những nước chưa có bất kỳ động thái nào để đa dạng hóa nguồn cung", Hilgenstock nói.

Bên cạnh kinh tế, vấn đề chính trị cũng sẽ khiến việc thúc đẩy Thổ Nhĩ Kỳ cắt giảm nguồn cung từ Nga trở nên phức tạp hơn. Vì không phải là thành viên Liên minh Châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ không phải chịu áp lực tương tự như Hungary hay Slovakia.

Hungary và Slovakia

Cả Budapest và Bratislava đều nhiều lần tuyên bố họ phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga thông qua đường ống Druzhba.

Vào tháng 8, khi các cuộc không kích của Ukraine liên tục khiến đường ông không thể hoạt động, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Szijarto đã phát biểu: "Nếu việc vận chuyển qua đường ống Druzhba trở nên bất khả thi trong một thời gian dài, thì việc cung cấp dầu cho Hungary và Slovakia cũng sẽ trở nên bất khả thi."

Tuy nhiên, EU đã đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn việc nhập khẩu năng lượng từ Nga vào năm 2027 bằng cách sử dụng các quy tắc thị trường nội bộ của EU, nghĩa là quyết định này không thể bị Hungary hoặc Slovakia phủ quyết.

Các nhà phân tích cho rằng cả hai nước đều có thể nhập khẩu dầu qua đường ống Adria, thông qua Croatia.

"Đa dạng hóa không phải là một vấn đề kỹ thuật không thể giải quyết mà là vấn đề về ý chí chính trị và kinh tế", Tamas Pletser, một nhà phân tích dầu khí tại Ngân hàng Erste, phát biểu với RFE/RL hồi đầu tháng này.

"Điều này sẽ khiến nhiên liệu đắt hơn, nhưng miễn là có thị trường tự do thì sẽ không có tình trạng thiếu hụt", ông nói thêm.

Nhà phân tích năng lượng Kanitas của CREA chỉ ra rằng đầu năm nay, Cộng hòa Séc đã thành công trong việc thoái vốn hoàn toàn khỏi nguồn cung cấp dầu của Nga - một động thái mà họ đã cam kết thực hiện ngay sau khi Nga xâm lược Ukraine toàn diện vào năm 2022.

"Họ đã giữ lời hứa", ông nói, nhưng cũng nói thêm rằng Thủ tướng Hungary Viktor Orban "có mối quan hệ tốt với Tổng thống Trump. Tôi cho rằng có thể sẽ có một số loại miễn trừ hoặc điều gì đó tương tự."

Thuế quan thứ cấp

Bài đăng của Trump cũng kêu gọi các nước NATO xem xét áp thuế 50-100% đối với Trung Quốc để trừng phạt nước này vì đã hỗ trợ cỗ máy chiến tranh của Nga.

Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh Washington đang vướng vào một cuộc đối đầu thương mại căng thẳng với Trung Quốc. Trump đã nhiều lần lùi thời hạn chót của chính mình để Trung Quốc chấp nhận các điều khoản thương mại mới hoặc phải đối mặt với mức thuế quan cao mới - vì Trung Quốc không hề tỏ ra sẵn sàng nhượng bộ.

Tuyên bố của Trump được Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Lindsay Graham, người đã thúc đẩy dự luật áp đặt thuế quan thứ cấp khổng lồ nhằm bóp nghẹt các đối tác thương mại của Nga.

"Đã đến lúc châu Âu phải noi gương Tổng thống Trump và nhắm vào Trung Quốc và Ấn Độ", ông nói với chương trình Gặp gỡ Báo chí của NBC. "Trung Quốc và Ấn Độ sẽ thay đổi cách hành xử của họ đối với Putin. Cuộc chiến này sẽ kết thúc."

Nhưng vì châu Âu đã chấp nhận mức tăng thuế quan cao như một cái giá phải trả cho việc làm ăn với Washington, nên họ càng cần phải duy trì hoạt động thương mại với Trung Quốc.

Vào ngày 15 tháng 9, Bộ Ngoại giao Bắc Kinh đã cảnh báo về "các biện pháp đối phó cứng rắn" nếu các nước NATO "áp đặt thuế quan lên Trung Quốc".

Không có nhà lãnh đạo châu Âu nào đề xuất tăng thuế quan. Cũng không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy động thái cắt giảm nhập khẩu dầu mỏ.

Hilgenstock cho biết để có bất kỳ động thái nào, Trump có thể cần phải can thiệp trực tiếp với các nhà lãnh đạo Hungary, Slovakia và Thổ Nhĩ Kỳ.

"Đây thực sự là cuộc trò chuyện mà ông Trump cần phải có với những đồng minh của mình (Viktor) Orban, (Robert) Fico và (Recep Tayyip) Erdogan."

Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL