Các nhà phân tích và nguồn tin trong ngành cho biết, quyết định của Liên minh Châu Âu (EU) áp đặt các lệnh trừng phạt lên nhà máy lọc dầu Vadinar sẽ khiến đơn vị thuộc Ấn Độ do Rosneft hậu thuẫn này phải chuyển hướng xuất khẩu sản phẩm sang Đông Nam Á, Châu Mỹ Latinh và Châu Phi. Họ cũng nói thêm rằng việc thực thi truy xuất nguồn gốc dầu thô sẽ là một quy trình phức tạp về kỹ thuật và hậu cần.
Các nguồn tin nói rằng tác động chính xác sẽ phụ thuộc vào cách các lệnh trừng phạt được thực hiện, điều này sẽ là một nhiệm vụ đầy thách thức. Giai đoạn chuyển tiếp sáu tháng đối với xuất khẩu sản phẩm dầu cung cấp cho Nayara Energy, chủ sở hữu nhà máy lọc dầu Vadinar, thời gian để phát triển một chiến lược xuất khẩu thay thế, đồng thời xem xét khả năng Rosneft bán cổ phần của mình.
Abhishek Ranjan, trưởng bộ phận nghiên cứu dầu mỏ Nam Á tại Commodity Insights, cho biết: "Các lệnh trừng phạt gần đây của EU chống lại Rosneft, công ty sở hữu khoảng 49% nhà máy lọc dầu Nayara, dự kiến sẽ tạo ra những thách thức đáng kể cho Nayara vì nó có thể tác động rõ rệt đến doanh số bán nhiên liệu máy bay và dầu hỏa, vốn chủ yếu được xuất khẩu sang châu Âu."
Nhà máy lọc dầu Vadinar công suất 400.000 thùng/ngày của Nayara Energy đã nhận được 403.000 thùng/ngày dầu thô cho đến nay trong năm nay, trong đó 72% là dầu thô có nguồn gốc từ Nga.
Vào ngày 18 tháng 7, EU đã cấm nhập khẩu các sản phẩm tinh chế được làm từ dầu thô của Nga, sửa đổi cơ chế giới hạn giá dầu của mình và đưa hơn 100 tàu chở dầu thuộc "đội tàu bóng tối" vào danh sách đen. Hội đồng đã giảm giới hạn giá dầu thô từ 60 USD/thùng xuống còn 47,60 USD/thùng, có hiệu lực từ ngày 3 tháng 9. Giới hạn tiếp theo được đặt ở mức thấp hơn 15% so với giá thị trường trung bình của dầu Urals và sẽ được xem xét sáu tháng một lần.
Platts assessments show Russia’s flagship crude export grade, Urals, has been mostly traded below $60/b since late February and was last assessed at $58.48/b on July 18.
Tuy nhiên loại dầu thô xuất khẩu chủ lực của Nga, Urals, chủ yếu được giao dịch dưới 60 USD/thùng kể từ cuối tháng 2 và lần cuối được đánh giá ở mức 58,48 USD/thùng vào ngày 18 tháng 7.
Đối với nhập khẩu sản phẩm dầu mỏ, EU đã đưa ra thời gian chuyển tiếp sáu tháng, sau đó các nhà khai thác EU sẽ bị cấm mua, nhập khẩu hoặc chuyển giao các sản phẩm dầu mỏ thu được ở nước thứ ba từ dầu thô của Nga.
Một nguồn tin cấp cao trong ngành lọc dầu Ấn Độ cho biết: "Có một giai đoạn chuyển tiếp sáu tháng. Rất nhiều điều có thể thay đổi vào lúc đó."
Nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời
Sau thông báo của EU, chính phủ Ấn Độ tuyên bố họ không ủng hộ bất kỳ biện pháp trừng phạt đơn phương nào. "Chúng tôi là một chủ thể có trách nhiệm và vẫn hoàn toàn cam kết với các nghĩa vụ pháp lý của mình. Chúng tôi nhấn mạnh rằng không nên có tiêu chuẩn kép, đặc biệt là khi nói đến thương mại năng lượng," Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết trong một tuyên định vào ngày 18 tháng 7.
DLN Sastri, giám đốc lọc hóa dầu và tiếp thị tại Liên đoàn Công nghiệp Dầu mỏ Ấn Độ, cho biết việc chặn các sản phẩm lọc dầu từ Ấn Độ sẽ buộc EU phải nhập khẩu từ các thị trường xa xôi, tạo ra sự đánh đổi giữa việc trừng phạt các dòng chảy liên quan đến Nga và khiến người tiêu dùng phải trả giá nhiên liệu cao hơn.
Sastri nói: "Việc thực thi truy xuất nguồn gốc dầu thô trong các sản phẩm tinh chế là phức tạp về kỹ thuật và hậu cần vì các nhà máy lọc dầu pha trộn nhiều loại dầu thô từ nhiều nguồn khác nhau. Không có hệ thống truy xuất chứng minh không sai sót nào được thiết lập hoặc bất kỳ blockchain toàn cầu nào cho các sản phẩm tinh chế. Điều này khiến các lệnh trừng phạt khó có thể được thực hiện hiệu quả."
Mặc dù các lệnh trừng phạt của EU có thể đẩy Nayara Energy tìm kiếm các thị trường ngoài EU — như Châu Phi, Châu Mỹ Latinh và Đông Nam Á — nhà máy lọc dầu tư nhân này cũng có thể xem xét cung cấp các khối lượng bị chuyển hướng cho thị trường trong nước. Sastri nói thêm rằng biện pháp này, nhằm cắt giảm dòng doanh thu của Nga, có thể làm biến dạng dòng chảy thương mại và tăng khoảng cách vận chuyển, làm tăng sự biến động trong giá sản phẩm.
Rajat Kapoor, giám đốc điều hành mảng dầu khí tại Synergy Consulting, cho biết các lệnh trừng phạt của EU đánh dấu sự thay đổi từ việc nhắm mục tiêu vào hàng hóa và tổ chức tài chính có nguồn gốc từ Nga sang việc trừng phạt cơ sở hạ tầng của nước thứ ba liên quan đến các công ty Nga.
Kapoor nói: "Vẫn còn phải xem Vadinar sẽ tiếp tục tiếp cận các thùng dầu của Nga như thế nào theo các lệnh trừng phạt mới. Mức độ hiệu quả của cách tiếp cận được điều chỉnh lại này sẽ phụ thuộc vào sự phối hợp thực thi và điều kiện thị trường dầu toàn cầu."
Các nhà phân tích cũng cho biết rằng mức giá trần mới đối với dầu của Nga sẽ gây thêm căng thẳng cho Nayara, vốn đã và đang xử lý lượng lớn dầu thô có nguồn gốc từ Nga. Mặc dù Nayara cũng lấy dầu thô từ Iraq và Ả Rập Xê Út, nhưng việc nhanh chóng thay thế nguồn cung của Nga bị mất có thể chứng tỏ là một thách thức, mặc dù việc dư thừa dầu thô toàn cầu có thể mang lại một số cứu trợ.
Tập trung vào thị trường nội địa, khả năng bán cổ phần
Trong khi Nayara gần đây chủ yếu bán nhiên liệu máy bay cho châu Âu, thì công ty này đã chuyển hướng tập trung vào việc tăng cường xuất khẩu dầu diesel sang Đông Nam Á, Nam Phi và Trung Đông.
Nayara cũng đã mở rộng dấu ấn bán lẻ của mình, tăng số lượng cửa hàng từ 6.570 lên 6.760 trong vòng một năm, hỗ trợ doanh số bán hàng trong nước cao hơn. Trong giai đoạn 2023-24 (tháng 4 - tháng 3), 82% sản lượng dầu diesel và 65% sản lượng xăng của họ đã được bán trong nước, theo dữ liệu của Commodity Insights.
Năm 2017, Nayara, khi đó được gọi là Essar Oil, đã hoàn tất thỏa thuận mua lại trị giá 12,9 tỷ USD của Rosneft và các đối tác liên doanh. Là một phần của thỏa thuận, liên doanh đã tiếp quản nhà máy lọc dầu Vadinar công suất 20 triệu tấn/năm, với chỉ số phức tạp là 11,8. Nhà máy lọc dầu này có khả năng xử lý một số loại dầu thô khó nhất và sản xuất các sản phẩm dầu đạt tiêu chuẩn Euro-5 và Euro-6.
Mặc dù Rosneft vẫn giữ im lặng, nhưng các quan chức trong ngành, các nguồn tin chính phủ và các nhà phân tích đã nói rằng Rosneft đang xem xét bán cổ phần của mình tại Nayara vì công ty dầu mỏ của Nga gặp khó khăn trong việc hồi hương lợi nhuận.
Theo Commodity Insights, những thách thức đang diễn ra và các lệnh trừng phạt mới nhất của EU có thể sẽ làm phức tạp thêm nỗ lực của Rosneft trong việc thoái vốn khỏi Nayara.
Tushar Bansal, giám đốc cấp cao tại công ty tư vấn Alvarez and Marsal, cho biết: "Quá trình bán hàng có thể bị chậm lại, vì sự khác biệt giữa định giá của người mua và người bán sẽ tăng cao hơn, do những rủi ro liên quan. Phần lớn giá trị của nhà máy lọc dầu nằm ở các cửa hàng bán lẻ, nhưng rủi ro giá bán lẻ trong nước có thể được trợ cấp ngầm trong trường hợp giá dầu cao cũng hạn chế sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế vào thương vụ mua lại này."
