Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n hoàn toàn có thể không lâm vào tình trạng lá»— nếu nhÆ° biết đầu tÆ° mạnh cho mảng hóa dầu

Theo Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (PVN), khi Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n (Khu Kinh tế Nghi SÆ¡n, huyện TÄ©nh Gia, tỉnh Thanh Hóa) vận hành thÆ°Æ¡ng mại vào năm 2017 và đạt công suất tối Ä‘a vào năm 2018, nguồn cung trên thị trường sẽ được tăng cường thêm 9,6 triệu tấn. Tuy nhiên, do không cạnh tranh được về giá nên nguy cÆ¡ thua lá»— của nhà máy là khó tranh khỏi.

PVN gánh lá»— 2.500 tỉ đồng/năm?

Tại báo cáo má»›i nhất, PVN cho biết vá»›i vai trò là Ä‘Æ¡n vị thay mặt Chính phủ thá»±c hiện cam kết Æ°u Ä‘ãi thuế nhập khẩu cho dá»± án lọc dầu Nghi SÆ¡n trong suốt thời gian Æ°u Ä‘ãi, ngay khi nhà máy này Ä‘i vào vận hành thÆ°Æ¡ng mại, số tiền tập Ä‘oàn phải thanh toán cho nhà máy là rất lá»›n. Cụ thể, căn cứ theo lá»™ trình cam kết của Chính phủ, trên cÆ¡ sở giả định giá dầu thô WTI là 75 USD/thùng thì chênh lệch thuế nhập khẩu đối vá»›i các sản phẩm xăng dầu khoảng 65.000 tỉ đồng, trong Ä‘ó có 7.000 tỉ đồng thanh toán cho nghÄ©a vụ thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT phát sinh trên số tiền chênh lệch thuế. Chênh lệch thuế nhập khẩu đối vá»›i các sản phẩm hóa dầu mà nhà máy bán cho bên thứ ba khoảng 10.000 tỉ đồng. NhÆ° vậy, tổng cá»™ng khoảng 75.000 tỉ đồng.

Má»™t tính toán khác cÅ©ng cho thấy về cÆ¡ bản, khi Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, PVN sẽ phải bù lá»— bình quân từ 80-110 triệu USD/năm, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng khoảng 1.800-2.500 tỉ đồng/năm; chÆ°a tính đến khoản há»— trợ trá»±c tiếp để đầu tÆ° các hạng mục công trình bên trong là 3.833 tỉ đồng.

Điều Ä‘áng nói, mức thuế suất thuế nhập khẩu áp dụng cho các nhà máy lọc dầu trong nÆ°á»›c lại cao hÆ¡n xăng dầu nhập khẩu, kéo theo giá bán cÅ©ng cao hÆ¡n. Khi Ä‘ó, việc tiêu thụ sản phẩm của lọc dầu Nghi SÆ¡n sẽ rất khó khăn do không cạnh tranh được về giá. Đặc biệt là quy định hiện hành về kinh doanh xăng dầu không bắt buá»™c các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối phải mua từ các nhà máy lọc dầu trong nÆ°á»›c. Do Ä‘ó, PVN Ä‘ã từng kiến nghị trên cÆ¡ sở cân đối cung cầu, chỉ cấp hạn ngạch (quota) nhập khẩu sau khi cân đối bảo đảm tiêu thụ toàn bá»™ sản phẩm của các nhà máy lọc dầu trong nÆ°á»›c nhÆ° Nghi SÆ¡n và Dung Quất để bảo đảm cho các nhà máy lọc dầu này được tiêu thụ an toàn, hiệu quả. Tuy nhiên, đề xuất này vấp phải sá»± phản đối bởi nó Ä‘i ngược lại vá»›i các cam kết há»™i nhập của Việt Nam, thậm chí có thể dẫn đến việc vi phạm các cam kết quốc tế.

Để tháo gỡ khó khăn, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng từng chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu Æ°u tiên tiêu thụ sản phẩm xăng dầu của lọc dầu Nghi SÆ¡n thông qua ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm trên nguyên tắc giá cả thị trường vá»›i PVN. Dù vậy, Ä‘ây vẫn chÆ°a phải là giải pháp lâu dài và không phù hợp vá»›i nguyên tắc thị trường cần thiết.

Má»™t góc Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡nẢnh: Tuấn Minh

Hóa dầu: Lối thoát!

Dá»± án Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n còn dá»± kiến xuất khẩu má»™t số phẩm hóa dầu nhÆ°: lÆ°u huỳnh 0,25 triệu tấn/năm, benzen 0,25 triệu tấn/năm, paraxelen 0,69 triệu tấn/năm và prolypylene 0,19 triệu tấn/năm. Tổng cá»™ng, các sản phẩm hóa dầu xuất khẩu đạt khoảng 1,37 triệu tấn/năm. Phần xuất khẩu này sẽ không phải chịu thuế xuất khẩu.

Ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp há»™i Năng lượng Việt Nam (VEA), cho rằng chính phần sản phẩm hóa dầu nêu trên má»›i là đường ra cho các dá»± án nhà máy lọc dầu tại Việt Nam. Thá»±c tế, trên thế giá»›i, việc lá»±a chọn đặt các nhà máy lọc dầu tại má»™t địa Ä‘iểm nào Ä‘ó chỉ có ý nghÄ©a về mặt địa lý giao thÆ°Æ¡ng chứ không phải vì lợi thế hay lợi ích từ lọc dầu. Ông Ngãi Ä‘ánh giá: “Làm lọc dầu thá»±c ra không có lãi, ngay cả các dá»± án được đầu tÆ° ở các nÆ°á»›c khác trên thế giá»›i cÅ©ng vậy. Việt Nam tiêu thụ sản phẩm lọc dầu chỉ có mức Ä‘á»™ nhất định thôi, hiện Ä‘ã có Dung Quất rồi nên Nghi SÆ¡n là má»™t bài toán khó” - ông Ngãi nói. ChÆ°a kể đến, Việt Nam thá»±c tế không có thế mạnh về dầu thô để khai thác bởi các dá»± án đều phải nhập dầu thô về để chế biến, cụ thể nhÆ° dá»± án này nhập dầu thô từ Kuwait. NhÆ° thế, lọc dầu sẽ không thể có giá hợp lý cÅ©ng nhÆ° chất lượng vượt trá»™i để có thể cạnh tranh được vá»›i xăng dầu nhập khẩu thuế thấp, chất lượng tốt.

Tuy nhiên, theo chủ tịch VEA, ngành lọc hóa dầu hiện Ä‘ang “ăn” ở chuá»—i hóa dầu, tức là các chất phụ gia sau lọc dầu sẽ thông qua hóa dầu nhÆ° sản xuất ra nhá»±a đường, polyme, sợi dệt vải… Ông Ngãi dẫn chứng trên thế giá»›i có những nhà máy lọc hóa dầu sản xuất hạt polyme tiêu thụ trên toàn cầu, lợi nhuận má»—i năm đạt hàng tỉ USD, nhÆ° Đài Loan là má»™t ví dụ.

Theo ông Ngãi, các nhà máy lọc dầu sẽ không bao giờ lá»— nếu nhÆ° chủ đầu tÆ° biết định hÆ°á»›ng Ä‘úng theo ngành hóa dầu, bởi lẽ, ngành hóa dầu trong nÆ°á»›c còn rất non kém, nhiều dÆ° địa để phát triển. “Vấn đề là đối vá»›i Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n, 2 nhà đầu tÆ° chính là Tập Ä‘oàn Idemitsu Kosan (Nhật) và Công ty Dầu khí quốc tế Kuwait (Kuwait) phải có chiến lược xác định hóa dầu là má»™t mục tiêu chính, sau Ä‘ó xem xét chọn công nghệ nào, đầu tÆ° ở mức Ä‘á»™ nào, đầu ra ra sao…” - ông Ngãi góp ý.

Nguồn tin: Ndh