Tái cân bằng lại thị trường dầu mỏ Ä‘ang chứng minh má»™t quá trình lâu dài và phiền phức bởi vì các quốc gia xuất khẩu dầu bị tác Ä‘á»™ng mạnh nhất bản thân lại là má»™t trong số các nhà tiêu thụ dầu thô có tốc Ä‘á»™ tăng trưởng nhanh nhất trÆ°á»›c khi giá giảm.

Khi doanh thu dầu mỏ bị thu hẹp Ä‘áng kể, nền kinh tế của các nÆ°á»›c này Ä‘ã chậm lại hoặc rÆ¡i vào suy thoái, loại bỏ Ä‘i má»™t trong các Ä‘á»™ng lá»±c Ä‘iều khiển mạnh mẽ nhất của nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ, và để phần còn lại của nền kinh tế thế giá»›i để lấp đầy khoảng trống này.

Sá»± suy giảm trong nhu cầu tiêu thụ từ các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ Ä‘ã làm tồi tệ hÆ¡n tình hình cung vượt quá cầu và kéo dài quá trình tái cân bằng thị trường ("Hàng hóa sụt giảm làm tăng thêm rủi ro cho các thị trường má»›i nổi", Reuters, 08/10/2015).

Tái cân bằng Ä‘ang diá»…n ra phụ thuá»™c vào việc cắt giảm sản xuất, và kích thích nhu cầu tiêu thụ tăng cường từ Trung Quốc và Ấn Độ, cÅ©ng nhÆ° các nền kinh tế phát triển mà gần nhÆ° không tăng trưởng hoặc tăng trưởng âm trÆ°á»›c năm 2014.

Do Ä‘ó, giai Ä‘oạn đầu tiên của quá trình tái cân bằng Ä‘ang cho thấy là đặc biệt khó khăn và chậm chạp bởi vì nó Ä‘ang phải chống lại những lá»±c cản được hình thành bởi sá»± sụt giảm của giá dầu.

Tuy nhiên, má»™t khi giá cả bắt đầu tăng lên Ä‘áng kể, thị trường có thể sẽ thắt chặt nhanh hÆ¡n so vá»›i nhiều nhà phân tích dá»± Ä‘oán bởi vì tiêu thụ dầu tại các thị trường má»›i nổi có khả năng tăng tốc má»™t lần nữa vá»›i các nguồn thu tăng cường từ dầu mỏ.

Những nhà tiêu thụ má»›i

Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu chiếm hÆ¡n má»™t phần ba tăng trường tiêu thụ dầu không bao gồm Mỹ trong giai Ä‘oạn 2004 và 2014, do nguồn thu dầu mỏ tăng vọt Ä‘ã thúc đẩy sá»± bùng nổ của các nền kinh tế địa phÆ°Æ¡ng.

Trong giai Ä‘oạn 2004 và 2014, tiêu thụ dầu mỏ ngoài Mỹ Ä‘ã tăng 11,4 triệu thùng má»™t ngày (“Đánh giá Thống kê Năng lượng Thế giá»›i,” BP, 2016.”)

Mười lăm quốc gia xuất khẩu dầu mỏ được xác định riêng biệt trong Đánh giá Thống kê của BP chiếm 4,2 triệu thùng ngày của tăng trưởng tiêu thụ dầu. (Canada, Mexico, Colombia, Ecuador, Venezuela, Norway, Azerbaijan, Kazakhstan, Russia, Algeria, Iran, Kuwait, Qatar, Saudi Arabia and United Arab Emirates)

Tăng trưởng tiêu thụ đặc biệt mạnh mẽ ở Saudi Arabia (+1,7 triệu thùng má»™t ngày), Nga (+0,6 triệu thùng má»™t ngày), Iran (+0,5 triệu thùng má»™t ngày) và UAE (+0,3 triệu thùng má»™t ngày).

NhÆ°ng ngoại trừ Mexico, má»—i má»™t nÆ°á»›c trong số 15 quốc gia xuất khẩu dầu được phân tích riêng biệt trong báo cáo cho thấy tiêu thụ dầu tăng lên trong suốt thập niên tính tá»›i năm 2014.

Phần tăng trưởng tiêu thụ dầu thô toàn cầu còn lại được góp bởi Trung Quốc (+4,4 triệu thùng má»™t ngày), Ấn Độ (+1,3 triệu thùng má»™t ngày) và Brazil (+1,2 triệu thùng má»™t ngày).

Brazil Ä‘ã trải qua giai Ä‘oạn b định hÆ°á»›ng phát triển vượt bậc của riêng mình về dầu mỏ và nông nghiệp từ năm 2004 đến năm 2014 mặc dù vẫn là nÆ°á»›c nhập khẩu ròng dầu trong suốt thời gian Ä‘ó.

Brazil Ä‘ã hành Ä‘á»™ng nhÆ° má»™t nền kinh tế xuất khẩu dầu mặc dù đất nÆ°á»›c này tiếp tục nhập khẩu nhiên liệu tinh chế.

Tiêu thụ dầu tăng vọt 1,2 triệu thùng dầu má»—i ngày giai Ä‘oạn năm 2004 và 2014, trong khi sản xuất dầu chỉ tăng 800.000 thùng dầu má»—i ngày.

Brazil sau Ä‘ó Ä‘ã bị tác Ä‘á»™ng mạnh bởi sá»± sụt giảm nguồn thu từ dầu và các loại hàng hóa khác (“Tiêu thụ nhiên liệu của Brazil giảm khi nền kinh tế suy thoái,” Reuters, 06/05.)

Nếu Brazil được phân tích nhÆ° má»™t nền kinh tế xuất khẩu dầu mỏ, thì nhóm này chiếm gần má»™t ná»­a trong tốc Ä‘á»™ tăng trưởng tiêu thụ dầu toàn cầu từ năm 2004 đến năm 2014.

Phản hồi tích cá»±c

Các nhà phân tích có xu hÆ°á»›ng chia thế giá»›i thành quốc gia "tiêu thụ ròng" và "xuất khẩu ròng" nÆ°á»›c nhÆ°ng 15 nhà xuất khẩu lá»›n chiếm 17,3 triệu thùng dầu má»—i ngày trong tiêu thụ dầu toàn cầu năm 2014, tăng từ mức 13,1 triệu thùng má»™t ngày má»™t thập ká»· trÆ°á»›c Ä‘ó.

Giá dầu tăng mạnh từ năm 2004 đến năm 2014 Ä‘ã mang đến má»™t nguồn thu khổng lồ cho các nhà xuất khẩu, kích thích nền kinh tế và dẫn đến nhu cầu tiêu thụ ná»™i địa tăng vọt cho tất cả mọi thứ từ xe đến Ä‘iện và xây dá»±ng.

Nghịch lý là, giá dầu tăng cao Ä‘ã giúp thắt chặt lại thị trường dầu mỏ toàn cầu vì chúng kích thích tăng trưởng nhu cầu tiêu thụ nhiều hÆ¡n nữa ở các nền kinh tế xuất khẩu dầu.

Các mối quan hệ giá-doanh thu-nhu cầu là má»™t trong nhiều cÆ¡ chế phản hồi tích cá»±c hoạt Ä‘á»™ng sản xuất trong thị trường dầu mỏ có xu hÆ°á»›ng khuếch đại biến Ä‘á»™ng giá cả và tăng cường chu kỳ giá.

Má»™t khi giá dầu giảm mạnh, tuy nhiên, cÆ¡ chế này đảo ngược lại. Nguồn thu giảm khiến cho các nền kinh tế xuất khẩu dầu chậm lại và buá»™c phải cắt giảm chi tiêu trong chính phủ, doanh nghiệp và há»™ gia Ä‘ình.

Từ giữa năm 2014, nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ ná»™i địa ở các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»›n Ä‘ã chững lại hoặc thậm chí bắt đầu giảm (“Suy thoái kinh tế Trung Đông sẽ cắt giảm tăng trưởng nhu cầu dầu mỏ”, Reuters, 20/01).

Tiêu thụ dầu mỏ tại 15 nhà xuất khẩu lá»›n này Ä‘ã thá»±c sá»± giảm 90.000 thùng má»—i ngày trong năm 2015 và có xu hÆ°á»›ng tiếp tục giảm trong năm 2016.

Sá»± suy thoái trong các nền kinh tế xuất khẩu dầu là má»™t nguyên nhân chính cho lý do tại sao tăng trưởng kinh tế toàn cầu và hoạt Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng mại Ä‘ang trì trệ  trong hai năm qua.

Giá dầu thấp Ä‘ã tạo ra má»™t tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đối vá»›i nền kinh tế toàn cầu vì những ảnh hưởng đến đầu tÆ° và tiêu dùng ở các nÆ°á»›c xuất khẩu là rất lá»›n và ngay lập tức trong khi lợi ích đối vá»›i các nÆ°á»›c tiêu thụ Ä‘ang nhận được là nhỏ hÆ¡n và mất nhiều thời gian để thành hiện thá»±c.

Sự điều chỉnh chậm chạp

Cho đến nay, Mỹ, Ä‘ang được loại trừ khỏi phân tích này vì nÆ°á»›c này vừa là má»™t nhà sản xuất dầu lá»›n trên toàn cầu đồng thời cÅ©ng là người tiêu thụ dầu hàng đầu thế giá»›i, Ä‘ang là má»™t nhà xuất khẩu dầu hạn chế cho đến gần Ä‘ây, và có má»™t nền kinh tế lá»›n và Ä‘a dạng, không giống nhÆ° bất kỳ nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»›n nào khác.

Tiêu thụ dầu của Mỹ giảm 1,6 triệu thùng dầu má»—i ngày từ năm 2004 đến năm 2014, chủ yếu là nhờ vào việc gia tăng hiệu quả sá»­ dụng, trong khi sản xuất ná»™i địa tăng khoảng 4,5 triệu thùng dầu má»—i ngày, chủ yếu là nhờ vào dầu Ä‘á phiến.

Về nhiều mặt, Mỹ Ä‘ã chịu trách nhiệm cho sá»± kết thúc của cuá»™c cách mạng dầu bằng cách giảm nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ của chính mình trong khi thúc đẩy nguồn cung, dẫn đến má»™t sá»± thay đổi ròng cá»±c kỳ lá»›n trong cán cân dầu mỏ toàn cầu.

Quốc gia này Ä‘ang được xem nhÆ° là đất nÆ°á»›c ​​sẽ Ä‘óng má»™t vai trò quá lá»›n trong tiến trình tái cân bằng, vá»›i sản xuất dầu Ä‘á phiến Ä‘ã giảm mạnh, và tiêu thụ dầu lần đầu tiên tăng lên kể từ năm 2005 (không bao gồm giai Ä‘oạn phục hồi sau suy thoái kinh tế vào năm 2010).

Các nền kinh tế phát triển khác ở châu Âu và châu Á chiếm má»™t phần tÆ°Æ¡ng đối nhỏ của thị phần tiêu thụ toàn cầu và không có đủ Ä‘á»™ng lá»±c để Ä‘óng góp nhiều vào quá trình tái cân bằng ở cả hai hai phía cung và cầu.

Vì vậy, tái cân bằng thị trường sẽ phụ thuá»™c vào Trung Quốc, Ấn Độ và Mỹ trong giai Ä‘oạn đầu tiên, vá»›i các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ có khả năng sẽ thúc đẩy tiền trình tái cân bằng vào cuối  chu kỳ.

Nguồn: xangdau.net/John Kemp, Reuters