Äánh giá tác Ä‘á»™ng liên quan đến thu ngân sách nhà nÆ°á»›c (NSNN) khi Nhà máy Lọc dầu Nghi SÆ¡n (NSRP) Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, Vụ NSNN (Bá»™ Tài chính) cho biết kịch bản NSRP Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng vá»›i giá dầu thô nhập khẩu 45USD/thùng, năm 2017 sẽ tác Ä‘á»™ng đến giảm thu NSNN khoảng 1.377 tá»· đồng, 2018 giảm 10.929 tá»· đồng, 2019 giảm 10.632 tá»· đồng và năm 2020 giảm 14.110 tá»· đồng.

Để thá»±c hiện Æ°u Ä‘ãi bao tiêu sản phẩm cho NSRP trong 10 năm đầu hoạt Ä‘á»™ng, Tập Ä‘oàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) sẽ phải bù lá»— cho NSRP 1,54 tá»· USD/10 năm, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 3.500 tá»· đồng/năm. Đồng thời, PVN phải bỏ ra 3.833 tá»· đồng để đầu tÆ° các hạng mục công trình Ä‘ê chắn sóng, đường ná»™i bá»™, hệ thống chiếu sáng bên trong NSRP. Có thể nói NSRP chỉ là má»™t Ä‘iển hình về sá»± bất cập trong thu hút đầu tÆ° các dá»± án lọc hóa dầu những năm qua.

Nhà máy Lọc dầu Dung Quất được vận hành thÆ°Æ¡ng mại từ năm 2010, nhÆ°ng theo số liệu của PVN, từ Ä‘ó đến nay nhà máy này liên tục rÆ¡i vào tình trạng thua lá»—. Cụ thể, nếu không nhận được các Æ°u Ä‘ãi về thuế, Æ°u Ä‘ãi bao tiêu sản phẩm, năm 2010 nhà máy lá»— 3.200 tá»· đồng, 2011 lá»— 4.800 tá»· đồng, 2012 lá»— 6.400 tá»· đồng, 2013 lá»— 6.000 tá»· và năm 2014 lá»— 7.136 tá»· đồng.

LÅ©y kế lá»— của nhà máy nếu không nhận được Æ°u Ä‘ãi trong 5 năm lên đến 27.000 tá»· đồng. Tuy nhiên nhờ các Æ°u Ä‘ãi thuế, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất lá»— 1.300 tá»· đồng năm 2011, lá»— 3.000 tá»· đồng năm 2012 và lãi khoảng 3.000 tá»· đồng năm 2013, năm 2014 chỉ lãi 150 tá»· đồng do giá dầu lao dốc. Đến năm 2015 nhà máy này lãi khoảng 6.000 tá»· đồng, số lãi này phần lá»›n do được hưởng các Æ°u Ä‘ãi thuế đặc biệt. Theo Ä‘ánh giá của Công ty Lọc hóa dầu Bình SÆ¡n, Ä‘Æ¡n vị vận hành nhà máy, nếu không được hưởng thêm các Æ°u Ä‘ãi thuế trong thời gian tá»›i, nhà máy sẽ đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ Ä‘óng cá»­a.
NhÆ°ng dường nhÆ° các Æ°u Ä‘ãi cho các dá»± án lọc hóa dầu tại các địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ã không thể phát huy hiệu quả kinh tế của các dá»± án này, không thể níu chân nhà đầu tÆ°. Nhiều nhà đầu tÆ° FDI Ä‘ã tháo chạy khỏi các dá»± án lọc hóa dầu quy mô hàng tá»· USD thời gian qua. Điển hình là Liên danh nhà đầu tÆ° Tập Ä‘oàn Dầu khí Thái Lan - Saudi Aramco Ä‘ã tháo chạy khỏi dá»± án lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i vốn đăng ký đầu tÆ° lên đến 22 tá»· USD tại Bình Định, Tập Ä‘oàn Dầu khí Quốc gia Qatar (QP) cÅ©ng xin rút khỏi dá»± án Lọc hóa dầu Long SÆ¡n vốn đăng ký đầu tÆ° lên tá»›i 4,5 tá»· USD, hay Tập Ä‘oàn Technostar Management Limitted trì hoãn không khởi công xây dá»±ng nhà máy Lọc dầu VÅ©ng Rô sau 10 năm cấp phép đầu tÆ°. Điều Ä‘áng nói, những nhà đầu tÆ° này tháo chạy khỏi dá»± án sau khi Nhà nÆ°á»›c đồng ý cho hưởng hàng loạt các Æ°u Ä‘ãi đầu tÆ°. Thá»±c tế này cho thấy các Æ°u Ä‘ãi đầu tÆ° dù lá»›n đến Ä‘âu cÅ©ng không thể giữ chân được nhà đầu tÆ° nếu các dá»± án lọc hóa dầu không phát huy được hiệu quả kinh tế.

Vá»›i những tính toán về con số giảm thu NSNN và con số bù lá»— của PVN cho 2 dá»± án lọc dầu Dung Quất và Nghi SÆ¡n, thật khó để tiếp tục cấp thêm Æ°u Ä‘ãi cho các dá»± án lọc dầu khác. Đó cÅ©ng là lý do khiến các nhà đầu tÆ° tháo chạy khỏi các dá»± án lọc dầu trong nÆ°á»›c thời gian qua. Chẳng hạn vá»›i dá»± án Lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i, các đề xuất Æ°u Ä‘ãi của Tập Ä‘oàn PTT và Công ty Saudi Aramco Ä‘Æ°a ra Ä‘ã bị từ chối. HÆ¡n nữa, việc cấp phép quá nhiều dá»± án lọc dầu quy mô hàng tá»· USD thời gian qua Ä‘ã phá vỡ quy hoạch phát triển ngành dầu khí đến năm 2015 và định hÆ°á»›ng đến năm 2025. Quy hoạch này dá»± báo, nhu cầu các sản phẩm xăng dầu trong nÆ°á»›c vào năm 2025 khoảng 41 triệu tấn, nhÆ°ng sau khi bổ sung Tổ hợp lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i vào quy hoạch, nguồn cung xăng dầu trong nÆ°á»›c dá»± báo đạt 52 triệu tấn/năm, dÆ° thừa khoảng 11 triệu tấn xăng dầu.

Thá»±c tế trên cho thấy, xu hÆ°á»›ng thu hút đầu tÆ° vào lÄ©nh vá»±c lọc hóa dầu và thu hút đầu tÆ° nói chung nếu chỉ dá»±a vào Æ°u Ä‘ãi sá»›m muá»™n sẽ thất bại. Việc cấp phép và triển khai các dá»± án lọc hóa dầu cần được tính toán kỹ về hiệu quả kinh tế. Bởi sá»± thất bại của các dá»± án lọc hóa dầu quy mô hàng tá»· USD sẽ để lại nhiều nhiều hệ lụy cho nền kinh tế, không chỉ là sá»± thất thu ngân sách, mà còn kéo gánh nặng bù lá»— hàng tá»· USD khi Ä‘Æ°a các nhà máy lọc dầu vào vận hành.

Nguồn tin: Đầu tÆ° tài chính